W październiku poznaliśmy zwycięzcę Nagrody Literackiej NIKE za rok 2020. To polska nagroda literacka za książkę roku przyznawana od 1997 r. Laureatem został Radek Rak. Nagrodę czytelników otrzymała Joanna Gierak-Onoszko. Nagroda Literacka NIKE to jedna z najważniejszych krajowych nagród literackich, fundowana przez Fundację Agory i „Gazetę Wyborczą”. W konkursie nagrodzona może zostać jedna najlepsza książka minionego roku napisana w języku polskim. Swoją nagrodę przyznają niezależnie od siebie czytelnicy (poprzez internetowe głosowanie) oraz członkowie jury. Zwycięzca konkursu otrzymuje nagrodę pieniężną w wysokości 100 tysięcy złotych oraz statuetkę NIKE.
- Rak Radek. Baśń o wężowym sercu albo Wtóre słowo o Jakóbie Szeli. -Warszawa : Powergraph, 2020 (sygn. 122705)
„Baśń” jest próbą stworzenia na nowo mitologii Galicji. Nie jest powieścią historyczną, i choć napisana z dużym szacunkiem dla ówczesnych realiów społecznych, obyczajowych i politycznych, to zawieszona pozostaje między historią a mitem. Wyrasta z legend, w które obrosła postać chłopskiego przywódcy – tych prawdziwych i tych stworzonych przez Radka Raka. Śledzimy losy młodego Kóby Szeli, wzrusza nas miłość, jaką obdarzyła go Żydówka Chana, czujemy razy pańskiego bata, przeżywamy zauroczenie zmysłową Malwą, wędrujemy przez krainę baśni, żeby zamieszkać we dworze i poczuć zapach krwi rabacji 1846 roku. Radek Rak napisał powieść o dobru i złu, które czają się w każdym z nas, o nierównych szansach, o Galicji i o Polsce. Powieść pełną rozbuchanego erotyzmu, ironii i humoru, nakarmioną mrokiem ludzkich serc.
źródło opisu: https://www.biblionetka.pl/book.aspx?id=555342 [Powergraph, 2019] - Dauksza Agnieszka. Jaremianka : Gdzie jest Maria? -Kraków : Wydawnictwo Znak, 2019 (sygn. 119532)
Maria Jarema. Jedna z najzdolniejszych i najbardziej charyzmatycznych artystek XX wieku. Dziewczyna ze Starego Sambora na Kresach, która przyjechała do Krakowa, by „wymyślić sztukę na nowo”. Studiowała pod kierunkiem Xawerego Dunikowskiego, współtworzyła Grupę Krakowską i teatr Cricot, właśnie z nią najchętniej współpracował Tadeusz Kantor. Ukochana żona Kornela Filipowicza, matka Aleksandra, siostra bliźniaczka Nuny, ceniona przyjaciółka m.in. Różewiczów, Sternów, Przybosiów. W ich wspomnieniach jawi się jako wcielenie ruchu, zmienna, zachwycająca postać, która pozostawiała po sobie wrażenie niedosytu. Gdy poznała diagnozę swojej choroby, pracowała w zapamiętaniu, by namalować każdy kolejny obraz – chociaż jeszcze jeden. Jej prace wciąż zdumiewają nowatorstwem pomysłów, inspirują i prowokują. „Nie umarła” – twierdzili zgodnie jej bliscy.
źródło opisu: https://www.znak.com.pl/ksiazka/jaremianka-biografia-agnieszka-dauksza-143639 - Gierak-Onoszko Joanna. 27 śmierci Toby’ego Obeda. -Warszawa: Dowody na Istnienie, 2019 (sygn. 122700)
Czytając tę książkę, chcielibyśmy wierzyć, że to, co w niej znajdujemy, jest zmyśleniem. Kiedy jednak historie o maltretowaniu i wykorzystywaniu opowiadają zgodnie tysiące ludzi, trudno podejrzewać, że jest to konfabulacja. Kanada dołączyła do wielu utraconych rajów późnej nowoczesności. Kanada nie ma „mitu Dzikiego Zachodu”, jak Stany Zjednoczone. Jej historii po przybyciu Europejczyków nie naznaczyły w zbiorowej wyobraźni romantyzowane walki z tubylcami ani długotrwałe podbijanie i opanowywanie terytoriów przez najeźdźczych osadników. Między innymi z tego powodu Kanadę postrzegano długo jako jeden z bardziej idyllicznych krajów ludzkiej Ziemi, państwo cieszące się spokojem, ładem i dobrobytem – budowanymi i utrzymywanymi, rzecz jasna, przez białych ludzi. O ludziach, którzy zamieszkiwali ziemie kanadyjskie przed epoką białego człowieka, wiedziano niewiele.
źródło opisu: https://kulturaliberalna.pl/2019/08/06/pawel-majewskirecenzja-gierak-onoszko-27-smierci-tobyego-obeda/ - Majewski Piotr Maciej. Kiedy wybuchnie wojna? 1938 : Studium kryzysu. – Warszawa : Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2019 (sygn. 122500)
Brudne intrygi polityczne, wielkie spektakle propagandowe, zawiła walka wywiadów i perfidne kampanie prowadzone na łamach prasy. To książka o kulisach uprawiania polityki jakiej jeszcze nie było. Autor przedstawia modelowy przypadek sytuacji, gdy w imię ratowania pokoju Europa uczyniła milowy krok w kierunku katastrofalnej wojny.
Horoskop dla Europy sporządzony przez znanego francuskiego astrologa Maurice’a Privata, który ukazał się w sylwestrowym wydaniu największego czechosłowackiego dziennika, brzmiał niezbyt krzepiąco: w nowym roku stary kontynent czekają głównie niebezpieczne wstrząsy, niepokoje i konflikty. W Niemczech już w marcu należy się spodziewać przewrotu pałacowego; Hitler popadnie w obłęd, ociemnieje (jak przydarzyło mu się już w 1918 roku) i zostanie odizolowany od świata w swoim alpejskim gnieździe. Władzę w Rzeszy spróbuje przejąć Göring, ale zostanie przechytrzony przez demonicznego Goebbelsa, perfekcyjnie manipulującego nastrojami mas. Zamęt i rozlew krwi czekają również Włochy. Duce poważnie zachoruje i przejdzie duchową przemianę, zwracając się ku mistycyzmowi; reżim faszystowski przetrwa jednak, skonsolidowany przez bliżej jeszcze nieznaną, wybitną postać. W Austrii naziści po raz kolejny pokuszą się bezskutecznie o zamach stanu. W Wielkiej Brytanii pod wpływem niepowodzeń na arenie międzynarodowej upadnie konserwatywny rząd Neville’a Chamberlaina. Francja pogrąży się w odmętach afer finansowych oraz konfliktów społecznych i politycznych, czemu towarzyszyć będą wielkie katastrofy kolejowe i lotnicze; do władzy dojdzie dzięki temu Pierre Laval. Związek Radziecki, nadal wstrząsany wielkimi czystkami, wplącze się na dodatek w długotrwałą, wyczerpującą wojnę z Japonią. Polskę czeka konflikt z Niemcami o Gdańsk i poważna choroba marszałka Śmigłego-Rydza. Gwiazdy nie wróżyły również najwidoczniej niczego dobrego Czechosłowacji, bo gazeta stwierdzała enigmatycznie, że gdyby wierzyć horoskopowi Privata bez zastrzeżeń, lepiej byłoby w ogóle do niego nie zaglądać. (fragment książki)
źródło opisu: https://woblink.com/ebook/kiedy-wybuchnie-wojna-piotr-m-majewski-166132u - Reszka Paweł Piotr. Płuczki : poszukiwacze żydowskiego złota. -Warszawa : Agora SA, 2019 (sygn. 121729)
To nie były incydenty ale proceder, który, niemal na masową skalę, trwał przez lata. Na terenie byłych obozów zagłady w Sobiborze i Bełżcu, w mogiłach setek tysięcy ofiar mieszkańcy pobliskich wsi i przyjezdni prowadzili wykopki w poszukiwaniu „żydowskiego złota”. „Na Icki” chodzili ojcowie i synowie, sąsiedzi, mężczyźni, kobiety i dzieci. Prochy zmieszane z ziemią przepłukiwali w rzece lub specjalnie wykopanych dołach z wodą, tzw. płuczkach. Paweł Piotr Reszka, laureat Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, w swojej nowej książce zbiera głosy układające się w przerażającą opowieść o zobojętnieniu, które pozwala traktować masowe mogiły jak złotonośne pola. Nie osądza jednak, lecz szuka odpowiedzi na pytania: jak to możliwe, że po Zagładzie mogła przyjść „gorączka złota”, co kierowało kopaczami i co dzisiaj myślą o tym ich potomkowie. „Mi to obojętne. To nie ja zrobiłem” mówi syn jednego z tych, którzy naruszali ziemię w poszukiwaniu złota Żydów. Reporter szuka kogoś, kogokolwiek, kto powiedziałby dzisiaj: „To było zło”. I może jeszcze: „Nie powinniśmy”. Zagląda do dołów, które do dziś można znaleźć w lasach Sobiboru, Bełżca i widzi w nich otchłań, która nadal, osiemdziesiąt lat po t a m t y m się nie zamknęła. Im dalej w lekturze, tym wyraźniej widać, że to reporter i jego upominanie się o szacunek dla zmarłych jest jasnym promieniem owej mrocznej opowieści. A naszym obowiązkiem – towarzyszenie mu w tej samotnej podróży.
źródło opisu: https://www.znak.com.pl/ksiazka/pluczki-w-poszukiwaniu-zydowskiego-zlota-reszka-pawel-piotr-161583Magdalena Kicińska - Sznajderman Monika. Pusty las. -Wołowiec : Wydawnictwo Czarne, 2019 (sygn. 120958)
Żyjąc, zajmujemy miejsce tych, którzy byli przed nami, taka jest oczywista kolej rzeczy. Jak jednak żyć w miejscu, w którym garstka ludzi zajmuje miejsce po ośmiuset, jak wypełnić taką przestronną pustkę? Szczególnie gdy tych ośmiuset nie odeszło tak, jak nakazuje czas, lecz zmiotła ich historia? Pusty las to opowieść autorki o życiu w Wołowcu, beskidzkiej wsi, z której kolejno znikali szukający szczęścia za oceanem biedacy, wizjonerscy nafciarze, Żydzi, Cyganie, Łemkowie. To także jej hołd dla tego miejsca na ziemi, jego historii, przyrody i jego mieszkańców. Książka wyróżniona nagrodą „Portrety 2019″ przyznawaną przez Miesięcznik „Kraków”.
źródło opisu: https://czarne.com.pl/katalog/ksiazki/pusty-las - Zawada Filip. Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek. -Kraków : Wydawnictwo Znak, 2019 (sygn. 122808)
Filip Zawada – pisarz, muzyk, fotograf. Autor dwóch książek prozatorskich i sześciu tomików poezji. Nominowany do nagród literackich Gdynia i Silesius. Komponuje muzykę do filmów i sztuk teatralnych. Przez lata związany z zespołami Pustki i Indigo Tree. Obecnie gra sam, hip-hopując własne teksty. Rozdeptałem czarnego kota… to historia poszukiwania swojego miejsca na Ziemi, planecie ludzi. Świeża, błyskotliwa proza, która sprawia, że zaczynasz widzieć, jak bardzo świat z twoich wyobrażeń różni się od tego, w którym żyjesz. Z każdą stroną uświadamiasz sobie, że tę książkę Filip Zawada napisał właśnie o tobie. O ludziach, którzy mają dużo miłości, ale nie mają komu jej dać. Na świecie pewnych jest tylko kilka rzeczy. Za wyrażanie się nie dostajesz deseru (kto by go zresztą jadł). Błażej to beksa i irytujący dureń, który gówno wie o życiu. A dorośli zajmują się samymi pierdołami, no chyba, że są kierowcami cystern. I bądź tu mądry, kiedy kot Szatan znika w tajemniczych okolicznościach, sklepikarka Stefa rodzi sobie nagle dziecko, a za zakonnicami to już w ogóle nie trafisz.
źródło opisu: https://www.znak.com.pl/ksiazka/rozdeptalem-czarnego-kota-przez-przypadek-filip-zawada-135426
Oprac. Maria Wodzyńska
